Allemaal worstelen we weleens met morele botsingen en raadsels die zich ongevraagd aandienen in ons werk. Waarom moet je soms liegen? Waarom is ijver soms funest? In Handel en bestuur: twee stelsels laat Jane Jacobs zes personages op intelligente en humoristische wijze zoeken naar richtlijnen voor hun gedrag. Ze ontdekken dat codes die voor het ene beroep gelden, soms niet opgaan voor een ander beroep. Het gedrag wordt beheerst door het bestaan van twee verschillende morele stelsels: het wachterssyndroom en het handelssyndroom.
Het eerste komt voort uit gedrag dat we met dieren gemeen hebben: het zoeken naar voedsel en het beschermen van ons leefgebied. Wachters werken bijvoorbeeld bij het leger, de politie, ministeries, gerechtshoven en godsdienstige organisaties. Het handelssyndroom komt voort uit een inspanning die uniek is voor de mens: het maken en verhandelen van goederen. Tot dit stelsel behoren o.a. kooplieden, ambachtslieden en dienstenleveranciers.
De stelsels, zo blijkt uit de discussies tussen de personages in dit boek, hebben elkaar nodig én staan met elkaar op gespannen voet. Begrip van deze stelsels en inzicht in het spanningsveld ertussen verklaart zowel succes als ook veel van wat er soms schijnbaar zonder reden misgaat in de wereld van handel en bestuur.
Niels Helsloot
